Katır

3 Temmuz 2020

     Atgiller familyasından kısrak ile eşeğin birleşmesinden doğan melez yük hayvanı. Aryen bir topluluk olan İskitlerin dilindeki ḥadara sözüyle bağlantılıdır. Bununla birlikte katır sözcüğü Elam Dilindeki kutira (=taşıyıcı, taşıyan) kelimesine dayanmaktadır. Elamca kuti (=taşımak) sözü de kullanılmıştır. Tamilce kuti (=hızlı koşuş) ve kutirai (=at) sözlerinin mevcudiyeti dikkati çekmektedir. Soğdca ḥartar, Farsça ḳātir, Kürtçe qatır, Beluçça ḥāçar, Peştuca ḳaçara, Hintçe ve Nepalce ḥaccar, Sindhice ḥaçar adlarıyla biliniyor. Moğolcaya da geçerek ḳaçır şeklini almıştır. Yunanca gáidaros (=eşek) sözü de aynı kökten türemedir. Kaşgarlı Mahmud’dan bu yana Türkmenlerce de katır kelimesinin telaffuz edildiği görülmektedir. Türkçede daha çok yerel ağızlarda “katır kadar adam” sözü kaba saba davranan iri kıyım kimseler için ifade edilmektedir.