Kıranta

9 Nisan 2022

     Saçları ağarmaya başlamış erkek; ileri yaşta bakımlı erkek; kırlaşmış saç veya sakal. ‘kırk’ karşılığındaki Fransızca quarante veya İtalyanca quaranta sözleriyle bağlantılıdır. Fransızca quarantaine (karanten: ‘kırk yaş) aynı dildeki quarante (=kırk) sözcüğünden türetilmiştir. İtalyanca quaranta (=kırk) sözcüğünden kaynaklanan quarantenne (=kırk yaşında) kelimesi de biliniyor. Kıranta sözüyle genel olarak kırk yaşını geçkin erkekler söz konusu edilmektedir. Bu söz Osmanlıcada XIX. yüzyıldan bu yana kullanılmıştır. Daha önceki Türkçe eserlerde veya yazılı metinlerde böyle bir söz bulunmuyor. O nedenle kıranta sözünün Türkçe kır sözcüğünden türetilmiş olduğuna dair savlar yeterli düzeyde değildir. Kıranta sözündeki -anta eki Türkçede yaygın olmayan bir son ektir. Ancak Türkçedeki kıranta sözü Türkçe kır sözcüğünün etkisi altında kıranta şekliyle telaffuz edilmiş olabilir. Kıranta sözünü İtalyanca grande (=büyük, çok) sözcüğüyle ilişkilendirenler de bulunmaktadır. Bunun doğru olduğundan emin değilim. İtalyanca quaranta ise Latince quadraginta/quatraginta (=kırk) sözüne dayanmaktadır. İspanyolca cuarenta, Portekizce quarenta, Katalanca ve Korsikaca quaranta sözleri ‘kırk’ karşılığındadır.