Köle

4 Mayıs 2021

     Birinin emri altında bulunan, hür olmayan kimse. Mecazen bir şeye bağımlı kimse. Orta Çağda Türkçede köle sözü bulunmuyordu. ‘Köle’ yerine kul deniliyordu. Farsçada ‘köle’ yerine gulam sözü telaffuz edilmektedir. Bu kelime Kürtçede ğulam şekliyle mevcuttur. Kürtçede ḳul ayrı, kole ayrı sözcüklerdir. Kürtçe kole sözcüğü ‘köle’ karşılığındadır. Arapçada ‘köle’ yerine abd (=köle, kul) deniliyor. Kürtçede koledar (=köle sahibi), koleti (=kölelik), koledari (=sömürgecilik) ve kolewari (=köle gibi) sözler telaffuz ediliyor. Kürtçedeki kole kelimesinin aynı dildeki ḳol (=gelişmemiş, güdük kalmış hayvan, dalları kesilmiş ağaç; boynuzsuz hayvan ) sözcüğüyle münasebeti açık değildir. Türkçedeki köle sözünün Kürtçe kole’den dönüşmüş olması mümkündür. Dil bilimci Türkolog Hasan Eren, köle sözcüğünün kökeninin belirsiz olduğunu ve Türkçe kul sözcüğüyle birleştirilmesinin olanaksız olduğunu öne sürmektedir. Latince sclavus, Almanca Sklave, Fransızca ve İngilizce coolie sözcükleri ‘köle’ karşılığındadır. Yunancada doúlos, aklávos ve  koúlēs sözcükleri aynı karşılıkta biliniyor. Portekizcede escravo ve escrava sözcüklerinin yanı sıra cule ve cúli sözcükleri de ifade ediliyor. Kölecilik Eski Mezopotamya ve Eski Mısır’dan bu yana biliniyor.