Kopmak

7 Haziran 2020

     Herhangi bir şeyin ikiye bölünmesi. Bir şeyi kesmek, ikiye bölmek (=koparmak). Dalın gövdesinden ayrılması. Kopmak sözü sadece Azericede gopmag şeklinde kullanılmaktadır. Bunun dışında Özbekçe üzülmák, Türkmence üzülmek, Uygurca üzülmäk, Tatarca özilü, Kırgızca üzülü, Kazakça üzilüv, Başkırtça özölöv sözleri ‘kopmak’ karşılığında biliniyor. Yakutçada bıhın (=kopmak) sözü telaffuz ediliyor. Koparmak ise Türkmence üzmek, Özbekçe ve Uygurca üzmäk olarak bilinmektedir. Dil bilimci Ramstedt’in ‘üzüm’ün Farsçadan alındığı iddiası doğru olmasa gerek. Orta Çağ’da Türkçede üz kök sözü ‘kesmek, koparmak’ karşılığında idi. Bu bağlamda, Türkçede üzüm ‘koparılan’ demektir. Bu belirlemeler ışığında kopmak sözünün Türkçeye başka dillerden intikal etmiş olduğu sonucuna varıyorum. Eski Yunanca kopto (=kesmek, yarmak, vurmak) sözü kullanılmış. Türkçede yerleşen kopmak sözünün kop kökü Eski Yunanca kopto sözüyle bağlantılıdır. Türkçede önceleri kopmak sözü bulunmuyordu. Türkçedeki kop kök sözcüğü ‘kalkmak, baş kaldırmak’ diye algılanıyordu.