Körük

21 Mart 2024

     Ateşi tutuşturmak veya alevlendirmek için kullanılan ve açılıp kapandıkça içindeki havayı üfleyen araç; bir kısım araçların üst üste katlı olan kısımları: fayton körüğü, otobüs körüğü, akordiyon körüğü gibi. Orta Çağ Türkçesindeki körük (=kuyumcu ve demirci körüğü) sözcüğünden. Bu sözcüğün kökeni kimi dil bilimcilerce farklı savlarla açıklanmıştır. Alman dil bilimci Bernd Scherner körük sözcüğünün Farsça kūra (=madenci ocağı) sözcüğünün kōrak biçiminden alındığını öne sürmüştür. Finlandiyalı Türkolog G.J. Ramstedt ise Türkçedeki körük sözcüğünü önce Moğolca körge ile ilişkilendirmiş, sonrasında Moğolca körge ve Türkçe körük sözcüklerini Korece koregi (=çanta, çuval) sözcüğüyle mukayese etmiştir. Bununla birlikte Moğolca körge sözcüğü bu dilde körüge (=serinletmek, üşütmek, titretmek) sözcüğüne dayanıyor. Bu Moğolca sözcükler aslında aynı dildeki körü (=serinlemek, soğumak) sözcüğü ile bağlantılıdır. Körük ve benzeri sözcükler birçok dilde yerleşmiştir. Kürtçe kûrık veya kûrik, Kıpçakça, Azerice ve Uygurca körük, Türkmence ve Kırgızca kȫrük, Başkırtça ve Tatarca kürik, Kazakça körik.