Kuğu

13 Mayıs 2020

     Perde ayaklılardan, çok uzun ve zarif boyunlu, gagası ve kanatları geniş, beyaz veya siyah-beyaz tüylü büyük su kuşu (Cygnus olor). Türkçede ‘ince uzun ve narin boyunlu’ olanlar için ‘kuğu gibi’ deyimi kullanılmaktadır. Kaşgarlı’nın sözlüğünde kugu şekliyle yazılmıştır. Farsça ve Kürtçe qu, Azerice gu kuşu, Kazakça kuv veya akkuş, Kırgızca ak kū, Türkmence guv, Uygurca kuv veya akkuş olarak bilinmektedir. Şemseddin Sami, “kuğu (koğu)” başlığı altında kara kuğu, sarıca kuğu, Tuna kuğusu, sultanî kuğu çeşitlerini aktarmaktadır. Kuğu, yaygın olarak beyaz renklidir. Qu veya kuğu adı, ‘kuğu’nun çıkardığı kendine özgü sesten dolayı verilmiştir. Yunanca kýknos (=kuğu) adındaki kýk kökünün ‘dönüş’le veya ‘döngü’yle ilişkili olduğunu sanıyorum. Kuğu, baş ve gövdeyle bitişen boyun kısımları dönüşlü olduğu gibi, ayrıca boynunu da bir daire şeklinde döndürebiliyor. İspanyolca ve Malta Dilinde cygnus ismi, Eski Yunanca kýknos adından alınmadır. Eski Yunanca kýknos Latinceye de intikal ederek cycnus şeklini almıştır. Latinceden de Batı Dillerine yayılmıştır. Fransızca cygne, İtalyanca cigno, Katalanca cigne, Portekizce cisne adları da Eski Yunanca kýknos adından kalmadır.