Kürek

23 Şubat 2023

     Toprak, çakıl, kum, kömür, toz ve kar gibi maddeleri bir yerden bir yere atmaya yarayan uzun ahşap saplı yayvan metal araç. Orta Çağ Türkçesinde kullanılan kürgek (=kürek) sözcüğünden gelmektedir. Bu sözcük aynı çağdaki Türkçe küri (=eşinmek, yeri eşmek, kürümek) sözcüğünden kaynaklanmıştır. Fiilden özne, nesne ya da eylem adı türeten Orta Çağ’da bilinen -gak/-gek ekiyle birlikte türetilmiştir. Önceleri ifade edilen kürimek veya kürümek yüklemi sonraları küremek şekliyle bilinmiştir. İrani Dillerdeki kur (=derin) sözcüğüyle bağlantısı belirsizdir. Kürtçe kûrandın (=derinleştirmek) ve kolandın (=kazımak) yüklemleriyle etimolojik münasebeti bir olasılık düzeyindedir. Kazakça ve Türkmence kürek, Tatarca ve Başkırtça köräk, Kırgızca kürök, Azerice, Uygurca ve Özbekçe küräk şekli ifade edilmektedir. Bir kısım mücavir dillere de intikal ettiği görülmektedir. Bu bağlamda Yunanca kürék, Bulgarca kyurék ve Ermenice kürek şekillerinin de telaffuz edildiği belirleniyor.