Kuruş

5 Ocak 2024

     Liranın yüzde biri değerinde para birimi. İlk kez Fransa’da 1250 yılında XI. Louis’nin bastırdığı 4 gram ağırlığındaki gümüş sikkeye gros denilmiştir. Kuruş sözcüğü gros sözcüğü ile ilişkilidir. Latince denarius grossus (=büyük gümüş para) sözündeki grossus sözcüğü de aynı köktendir. Yeni Fransızcada da gros sözcüğü kullanılıyor ve ‘iri, büyük, etkili’ karşılığındadır.  XIII. yüzyıla ilişkin kimi kayıtlarda Osmanlılarda kızıl kuruş (=altın dukası) ve beyaz kuruş (=gümüş sikke) sözleri kullanılmıştır. Kuruş sözcüğünün Pers kralı Kyros/Kuruş/Kurêş ile Lidya kralı Kroisos/Krezüs adlarıyla ilişkisi belirsizdir. Sumerlilerde para ku sözcüğüyle ifade edilmiştir. Hintli bilgin R.D.Barneji 1924 yılında İndus kıyılarında yaptığı kazılarda İÖ.2900’lü yıllarda buradaki bir kentte paranın kullanıldığını belirlemiştir. İÖ.700’lü yıllarda Asur ülkesinde 224,5 gram ağırlığındaki madeni para biliniyor. Kuruş sözcüğü Latince gyrus (=halka, daire) sözcüğüyle ilişkisinden emin değilim. Latince crassus (=katı, kalın) sözcüğü de aynı köktendir. Gümüş kuruşun Almanca groschen (=maddeni on fenik) sözcüğüyle bağlantısı göz ardı edilemez. Kuruş sözcüğü Bulgarca kurúş, Sırpça gróš, Almanca groschen, Arapça ḳurş veya ḳirş, Ermenice kuruş veya guruş, İtalyanca grossa, Yunanca kurús veya goróşin biçimleriyle ifade ediliyor.