Mağaza

23 Mayıs 2020

     Büyük dükkân. Eşya veya erzak deposu. Fransızca magasin sözünden alınmadır. Fransızca magasin, Yunanca magazi (=mağaza, işyeri, dükkân) sözüyle bağlantılıdır. Yunanca magazáki (=küçük mağaza), magazátoras (=mağazacı) ve vegyrizo ta magaziá (=mağazaları dolaşmak) sözleriyle karşılaşılıyor. Yunancadaki magazi sözü Eski Yunancadan kaynaklanmıyor. Arapça maḥâzin (=mahzenler) sözünden alınmadır. Arapça mahzen (=içinde eşya ve erzak saklanılan yer, bodrum, depo) kelimesi aynı dildeki hazn kök sözünden kaynaklanıyor. Hazn kelimesinin ise, Eski Kuzeybatı İran Dillerinden Arapçaya intikal ettiği kanısındayım. Bu bağlamda, Eski Farsça ganza, Ermenice kantz ve Kürtçe gencine sözleri ‘hazine’ karşılığındadır. Arapçaya geçtikten sonra aynı kökten birçok kelime türetilmiştir. Söz gelimi, Arapça hâzin (=hazîne muhâfızı, hazînedar), hazîne (=devlet parasının, altınlarının ve değerli emtialarının saklandığı yer) ve hazîne-dâr (=hazinenin idaresi ve korunmasından sorumlu olan kamu görevlisi) sözleri kullanılmaktadır.

     Arapça maḥâzin sözü, Venedikle olan ticari ilişkiler neticesinde Venedik İtalyancasına magazin şeklinde yerleşti. Magazin sözü, zamanla Batı Dillerine yayıldı. Fransızca magasin, İtalyanca magazzino, İngilizce magazine, Almanca magazin, Romence magazin, Rusça magazin, Flemenkçe magazijn sözleri ‘mağaza, dükkân; mecmua’ karşılığındadır. Sonraları, birçok dilde buna benzer sözler yer aldı. Türkçeye yakın dillerde hem dükân, düken ve dukan ve hem de mağaza ve benzeri sözler telaffuz edilmektedir.