Marş

3 Mart 2020

     Askerlikte yürüyüşe geçmek için verilen emir. Yürüyüşle birlikte çalınan müzik parçaları. Bir topluluğun, kurum ve kuruluşun, spor kulüplerinin, siyasal partilerin ve benzerlerinin kendilerini ifade eden müzikalleri. Arabalara ilk hareketi veren cihaz. Marş sözünün Osmanlının son yıllarında Türkçeye geçtiği anlaşılıyor. Bu nedenle olsa gerek, Şemseddin Sami’nin “Kamus-ı Türkî”sinde yer almamaktadır. Türkçeye Fransızca marche (marş) sözünden geçmiştir ve ‘basamak, ilerleyiş, işleyiş, yürüyüş’ gibi karşılıklar içermektedir. Bu sözcük Fransızca marcher (marşe: ‘yürümek, işlemek, çalışmak; hız yapmak, gitmek’) yüklemiyle bağlantılıdır. Ancak,  Fransızca marche (marş) ile marché (marşe) sözlerini birbirine karıştırmamak gereklidir. Fransızca marché (marşe), ‘Pazar, Pazar yeri; alışveriş, pazarlık; borsa, piyasa’ karşılığındadır. Fransızca marcheur/euse (marşör/öz), ‘yüreme yarışına katılan yarışçı, iyi yürüyücü’ demektir.

     Batı Dillerinde marş sözü ‘yürüme, yürüyüş’ karşılığındadır. Portekizce ve İspanyolca marcha  sözcüğü de ‘yürüyüş’ü ifade etmektedir. Bizim marş dediğimiz ulusal müzikale İtalyanlar inno nazionale, İspanyollar himno nacional, Portekizliler hino nacional, Almanlar nacionalhymne diyorlar. Müzikali ya da ulusal/milli müzikali ifade eden inno, hino, himno gibi sözler Latince hymnus (=ilahi) sözünden intikal etmiştir. Bu nedenle, Fransızca hymne, Portekizce hino, Ermenice hmn, İtalyanca inno, Sırpça hymna, İsveççe hymmn ‘ilahi’ demektir.