Maşa
8 Aralık 2020
Ateşi karıştırmaya ve tutmaya yarayan iki kollu metal alet. Maşa, yaygın olarak önceleri ateş tutacağı işlevine sahipti. Mecaz olarak başkasının istek ve emellerine alet olan kimseye denir. Ayrıca, bisiklet tekerleklerinin birbirine tutuşturmaya yarayan çatal şeklindeki parça da maşa diye biliniyor. Ateş maşası, saç maşası, saatçı maşası gibi çeşitleri vardır. Aynı karşılıktaki Farsça maşe ile Kürtçe maşe ve meşe sözlerinden Türkçeye geçmiştir. Gürcüce ve Kıpçakçada da maşa şekliyle telaffuz ediliyor. Maşa sözünün meşe kelimesiyle ilişkili olduğunu sanıyorum. Meşe sözü ise Farsça bişe/beşe (=orman, fundalık, meşelik) sözünden b/m dönüşümüne uygun olarak mişe ve meşe olarak dile getirilmiş. Maşa da yanan meşe ağaçlarını karıştıran bir alet olduğundan Kürtçe meşe ve Farsçada maşe şeklinde ifade ediliyor. Farsça bişe/beşe (=orman) sözü Kıpçakçada da bişe olarak yerleşmişti. Bu bağlamda Azericede maşa olarak dile getirilirken Türkmencede ‘ateşgir’ sözünün yanı sıra ‘meşe’ sözüyle ifade edilmiştir. Farsçadaki beşe kelimesinin Pehlevice wēšag (=çalılık, odun) sözüyle bağlantılı olduğu anlaşılmaktadır. Pehlevicede wēšagestān (=odunluk) sözü de kullanılıyordu. Türkçeye yakın dillerde ‘orman’ karşılığında yalnızca Azericede meşe denilmektedir.