Mayışmak

5 Aralık 2020

     Gevşemek, uyuşmak, vücutta ağırlık hissetmek. Eski Yunanca mágos (=Perslerde rahip,  büyücü; magoi: ‘büyücüler’), mageio (=büyücülük yapmak) ve magikós (=büyü, büyücülük) sözleriyle ilişkili olabilir. Ancak, bu kelimenin tarihin daha çok gerilerine dek gittiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Hititçe miyēs– (=yumuşamak), miyumar (=yumuşaklık), miyus (=yumuşak) sözleri kullanılıyordu. Hititçede miyēs sözünün emir şekli miyēstu veya miēsu idi. Kaşgarlı Mahmud’un aktadığı mayış (=buyurulan bir işi yapmaktan çekinmek; tembellikten yere yapışıp kalmak) sözü de Pers büyücüleri olan Magos’larla ilişkilidir. Kaşgarlı, mayıl (= gevşemek) sözüne değinmektedir. Bu sözlerin Eski Farsça maji (=sihir) kelimesiyle bağlantılı olduğu göz ardı edilmemelidir. Sanskritçede mayakara sözü ‘sihirbaz’ demekti. Eski Yunanca magos, Süryaniceye de intikal ederek magusai (=büyücü, falcı, sihirbaz) sözü İS. I. yüzyıldan itibaren yaygın şekilde dile getirilmiştir. İÖ. 522’de Pers kralı Dara, Magus/Majus denilen bu ruhban sınıfına karşı bir ezme harekâtına girişir. Bisütun Kitabesi’nde Majus’ların adeta dinsel bir kast sınıfı oluşturduklarından söz edilmektedir. Herodot da Magos denilen bu ruhban sınıfından söz etmiştir.

     Yukarıda aktardığım altı çizili sözlerin tümünün temelinde Sumerce maš-maš sözü bulunmaktadır. Bu söz Sumercede ‘uyuşmak’ ile ilgili bir terimdir. O nedenle, Sumerce ^lumaš–maš (=büyücü, üfürükçü, sihirbaz) kelimesi telaffuz edilmiş. Sonraları Akadcada mašmašum diye ifade edilmiştir. Bugün Türkçede kullanılan mışıl mışıl uyumak deyimi de öyle anlaşılıyor ki, yukarıda belirttiğim Sumerce sözle bağlantılıdır. Latince Magia; İtalyanca, Portekizce, Rusça, Bulgarca ve İspanyolca magia, Katalanca màgia, İsveççe ve Norveççe magi, Almanca ve Romence Magie, Fransızca la magie sözleri ‘büyücü, sihirbaz’ karşılığında telaffuz edilmektedir.