Mihrap

 

3 Şubat 2024

     İnanç ve ibadet yapılarında mabedin yönü. Arapça  ḥarb (=çatışma, savaşma, mücadele) sözcüğünden türetilen miḥrāb (=Hıristiyan azizlerinin heykel hücresi; yüksekçe yer, en kutsal yer) sözcüğünden alınmadır. Söz konusu kutsal mekân mücadele ile korunması gerektiğinden ‘uğrunda mücadele edilen yer’ karşılığında miḥrāb sözcüğüyle adlandırılmıştır. Orta Çağ Habeşçesindeki miḳrāb (=tapınak) sözcüğüyle aynı köktendir. İslam öncesinde Hıristiyan azizlerinin heykellerinin, Hıristiyanlık öncesinde ise putların konulduğu özel bölme veya yerleri ifade etmiştir. Hıristiyan mabetlerinden alınan mihrap uygulaması ilk kez Emevi camilerinde görülmüştür. Emeviler Suriye’deki camilerde de mihrap düzenlemesini yaptıklarında irticai güçler mihrabın bir kilise uygulaması oluşuna dayanarak bu uygulamaya karşı direnmişlerdir. Orta Çağda Diyarbekir ve Bağdat kiliseleri mihraplarıyla ünlüydü. Camilerde “mihrâb” yapımı Emevi hükümdarlarınca Bizanslı mimarlardan yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu sözcüğün çoğul şekli Arapça meḥârîb sözcüğüdür. Mihrap sözcüğü mecazen umut bağlanan yer olarak da biliniyor. “Mihrabım diyerek sana yüz vurdum / Gönlümün dalında bir yuva kurdum” (Güfte: Turgut Yarkent; beste: Avni Anıl).