Misket

4 Ocak 2021

     MİSKET (I) Bilye; bomba veya şarapnellerde bulunan demir ya da kurşun tanesi; çocukluk yıllarında gazoz kapaklarına oynanan renkli desenli ve yuvarlak küçük nesne. Fransızca mousquet sözünden alınmıştır. İngilizcede musket olarak ifade ediliyor. Bomba veya şarapnellerdeki misketler nedeniyle bu tür bombalara misket bombası deniliyor. Buradaki misket adı Fransızca mousquet sözcüğünden alınmıştır. Bu sözcük İtalyanca moschetto (=kısa namlulu bir çeşit tüfek) sözcüğüne dayanmaktadır. İtalyanca mosca (=sinek) sözcüğüne -et küçültme son eki eklenerek türetilmiştir. Bu sözcük Latince musca (=sinek) sözcüğünden kaynaklanmıştır. 

     MİSKET (II)  Bir çeşit güzel kokulu üzüm. Fransızca muscat şeklinden aktarılmıştır. Güzel kokulu bu üzümün adı misk geyiğinin adıyla ilişkilidir. Misk geyiği İç Asya’nın yüksek dağlarında yaşamaktadır. Bu geyiklerin erkeğinin kara derisinin içinde yuvarlak elma büyüklüğünde erbezi bulunuyor. Erkek geyik dişisini cezbetmek için bu erbezindeki kokuyu yaymaktadır. Günümüzde lavanta kokusuna karıştırılarak da kullanılıyor. Bu geyik çeşidine misk denilmesinin nedeni bunların erbezinin misk adındandır. Farsça müşg sözcüğünden dönüştürülmüştür. Farsça müşg ise Pehlevice mušk sözcüğüyle bağlantılıdır. Pehlevice mušk, Sanskritçe muṣka (=husye, testis, erbezi) sözcüğünden alınmıştır. Arapçaya geçen Farsça müşg sözcüğü, Arapçada misk şekline bürünmüştür. Arapça misk şekli üzerinden İtalyancaya intikal etmiştir. Türkçeye de geçen bu sözcük sonundaki k harfi düşerek mis olarak yaygınlaşmıştır. Türkçede mis gibi veya mis gibi kokmak deyimleri de kullanılıyor. Farsça müşg-bîd ‘Acem söğüdü veya sultānî söğüdü’nü belirtmektedir. Bu bağlamda, Farsça müşg-bû (=misk kokusu) ve müşgîn (=misk kokulu; siyah, kapkara) sözleri ifade ediliyor.

     MİSKET (III)  Ankara ve çevresinde oynanan bir halk oyunu türü. Misket adlı bir kıza söylenen bir türkü eşliğinde oynandığından misket oyunu adıyla anılmıştır. Ankara yöresinde misketi andıran küçücük kırmızı elmaya misket elması deniliyor. Bu elmaya kinaye yoluyla Misket, bu yörede kadın şahıs adı olarak da kullanılmıştır. Ankara’nın Mamak ilçesine bağlı Misket semti önceleri bir köy konumundaydı.