Namaz

15 Şubat 2020

     Bir kısım dinlerin ibadet ritüellerinden biri. İslamiyete de olduğu gibi intikal etmiştir. Zerdüştilikte beş vakit namaza dair açıklamalar mevcuttur. Avestaca nemah– ‘dua, namaz’, Eski Farsça nàmas, Pehlevice namāč, Kürtçe nımêj ya da nımê sözleri namaz karşılığındadır. Öte yanda, Sanskritçe namas ‘eğilme’ olarak bilinmektedir. Sanskritçe nam sözcüğü ‘eğilmek, öne bükülmek; bir şeyin önünde eğilmek’ karşılığındadır ki, namati fiiliyle belirtilmektedir. Aynı kökten gelen Sanskritçe namaskārah (=saygıyla eğilme),  namaskr (=selam vermek, saygı göstermek) kelimesi aynı dilde namaskaroti olarak da ifade edilmiş. Afganca nmunj, Hintçe, Urduca, Sindhice ve Ermenice namaz; Tacikçe ve Özbekçe namoz, Bengalce namaya, Beluçça namaš ya da nawaš sözleri Farsçada namaz diye bilinmektedir. Hintçe ve Nepalce namaste (=merhaba) kelimesi de aynı kökten türemiş olmalıdır. Nezaketen hafif eğilerek selam vermeye namaste denmiştir. O halde, bu coğrafyada selamlama olan namaz çok eğilme değil, sağ elini kalbinin üzerine koyarak hafifçe eğilmektir. 

     Sanskritçe namas sözü ‘kılmak’ yardımcı fiiliyle ifade edilmektedir (namaskaromi). Türkçede de Sanskritçede olduğu gibi kılmak yardımcı fiiliyle dile getirilmektedir. Oysa, Farsçada ‘okumak’ yardımcı fiiliyle telaffuz yapılmaktadır. Aryen Dillerdeki ‘namaz‘a Arapça ve Svahilice sala denilmektedir. Tüm bu belirlemeler ışığında namaz sözünün Eski Yunanca nomos (kural, kaide, adet, örf) sözünden kaynaklanıp Arapçada namus şeklini alan kelimeyle ilişkisi belirsiz görünmektedir. Bkz. Namus.