Nizām

8 Haziran 2021

    Düzen, tertip, yol, kaide. Arapça niẓām (=dizi, sıra, düzen, tertip) sözünden. III. Selim’in oluşturduğu askeri güç: Nizām-ı Cedîd (=yeni düzen). Nizām-ı cārî ‘yürürlükteki hesap’tır. Nizām-ı Ālem ‘milli olmayan, evrensel düzen’dir. Nizām- Ālem’e uymak ‘uluslararası hukuka, insan haklarına, evrensel değerlere, halkların kendi kaderlerini tayin hakkına saygı duymak’tır. Nizām erkek şahıs adlarındandır. Ayrıca Arapça nizām’ın çoğulu nizāmāt (=düzenlemeler, yasalar) biçimindedir. “Onlar ki verir lāf ile dünyāya nizāmāt / Bin türlü teseyyüp bulunur hānelerinde” (Ziyā Paşa).