Ocak

15 Mart 2024

     Ateş yakılan yer; ev, aile, soy; yılın birinci ayı. Orta Çağ Türkçesindeki oçak (=ateş yakılan yer) sözcüğünden. Bu sözcüğün aynı çağdaki Türkçede bilinen ot/od (=ateş, duman) sözcüğüne somut nesne veya alet adı türeten -cak/-çak ekiyle türetilmiştir. Aynı çağda Türkçede bilinen ota (=ısınmak, odun yakmak) yüklemiyle bağlantılıdır. Türkçedeki oda (=evin bir bölümü) sözcüğü de aynı köktendir. Oda sözcüğü Türkmencede otağ, Azericede otag şekliyle biliniyor. Yılın birinci ayına ocak denilmesinin nedeni en soğuk ay oluşuna dayanılarak bu ayda ateş yakılan yerde ısınılmasındandır. Bu bağlamda ‘Ateş yakılan yer’ karşılığındaki ocak sözcüğü Kürtçe ocağ (=ocak; aile, soy), Azerice ocag, Uygurca oçak, Türkmence ōcak, Kırgızca oçok, Kazakça oşak, Tatarca uçak, Özbekçe oçàk biçimleriyle biliniyor.