Öd

11 Mart 2023

     ÖD (I)  Safra. Orta Çağdan bu yana Türkçede kullanılan öt (=safra, safra kesesi) sözcüğünden gelmektedir. Aynı çağda Türkçede bilinen öt (=boşalmak, bir şeye geçmek) sözcüğüyle bağlantılıdır. Aynı sözcükle ilişkili olarak Türkçede ödü kopmak ve ödünü koparmak sözleri kullanılıyor.  öd, Kazakça, Özbekçe ve Kırgızca öt, Azerice öd kisäsi, Türkmence öt ḥaltası, Uygurca öt dosiği, Başkırtça üt kıvığı ‘safra kesesi’ karşılığındadır. Yalnızca öd karşılığında Uygurca, Özbekçe, Türkmence, Kazakça ve Kırgızca öt, Azerice öd, Tatarca ve Başkırtça üt deniliyor. Ermenicede de öd (=safra) şekliyle kullanılmıştır.

     ÖD (II)  Bir çeşit ağaç, öd ağacı. Aynı karşılıktaki Arapça ʿūd sözcüğünden.

    ÖD (III)  Zaman, vakit, devir, saat, an, mevsim. Aynı karşılıktaki Orta Çağ Türkçesindeki öd sözcüğünden. Aynı çağda Türkçede ödsüz (=vakitsiz) sözü de kullanılmıştır. Macarcaya idö (=zaman, vakit, çağ) şekliyle intikal etmiştir.