Önder

19 Mart 2025

     Bir topluluğun, grubun, partinin veya toplumun önde geleni, önde bulunanı, yönlendireni. Türkçe ön sözcüğü ön ek durumundadır. Bu sözcük Orta Çağ Türkçesinde bilinen önğ (=ön, önce) sözcüğünden dönüşmüştür. Önder sözcüğündeki -der son ekinin Fransızcadan alınan leader (lidör: ‘önder’) sözcüğündeki dör (<der) sesinden esinlenilerek kullanıldığı sanılıyor. Bununla birlikte önder (=öne sahip olan, önü tutan) sözcüğünde bulunan -der son ekinin Kürtçe -der (=sahip, malik, tutan) son ekiyle uyumu göz ardı edilemez. Söz gelimi aynı dilde pêşder (=önder, lider) sözcüğü pêşdar biçimiyle de ifade ediliyor. Bu nedenle bu son ek aynı karşılıktaki Farsça -dār son ekiyle eş kökenlidir. Önder sözcüğünün Cumhuriyet’in ilk yıllarında türetildiği belirlenmektedir. Bu sözcük şahıs adı olarak da yaygındır.