Örnek

9 Ağustos 2020

     Misal, nümune, model. Ermenice orinag (=misal, model, tarz, usul) sözünden aktarılmıştır. Ermenicede orinak şekliyle telaffuz edilen bu kelime Orta Çağ boyunca bir kısım Ermenice metinlerde veya kaynaklarda yer almıştır. Orta Çağ’da Ermeniceden Türkçeye de intikal etmiştir. Fakat Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde örnek sözü kullanılmıyordu. Cumhuriyet Dönemi’nde öz Türkçe sanılarak kullanıma sürülmüştür. Ermenicede oren (=ādet) sözüyle bağlantılı olduğu anlaşılmaktadır. Örnek kelimesi Kuzeybatı İran Dilllerinden kaynaklanmış olabilir. Ancak, Türk Dil Kurumu öncülerinden Agop Martayan (A.Dilaçar), örnek kelimesini Avestacaya dek indirger. Martayan’a göre, örnek sözcüğü önce Pehlevice awdenāk‘a, onun da öncesinde Avestaca awidayana kelimesine dayanmaktadır ve ‘görmek, seyretmek’ karşılığındaki Farsça diden kelimesiyle bağlantılıdır. Ancak bu iddiadan emin değilim (A. Dilaçar, “Orta İranca-Türkçe İlişkileri”, XI. T.D.Kurultayı Bildirileri). Bununla birlikte, İranî Dillerde örnek yerine genellikle numūne kelimesi kullanılmaktadır. Bununla birlikte, Ermenice orinag sözünün, İbranice torah (=töre, mevzuat, ādet) ve Kürtçe tora (=usul, tarz, gelenek, görenek, ādet) ile bağlantılı olması mümkündür. Tören kelimesi de Kürtçe tora ve İbranice torah ile ilişkilidir. Ermenice oren sözü, tören (>tören) ile aynı kökten kaynaklanmış olabilir. Ayrıntılar için bkz. Töre.