Otel
4 Mart 2021
Misafir, konuk evi. Fransızca hôtel (=otel, konak, köşk) sözünden Türkçeye aktarılmış. Fransızca hôtel sözü aynı dildeki hôte veya hôtesse (ot, otes: ‘ev sahibi/sahibesi, konuk ağırlayan) kelimesiyle bağlantılıdır. Fransızca hôte ise ‘tatil yapmak’ karşılığındaki Latince ōtior veya ōtiari ile ilişkilidir. Latincede ōtium (=huzur ve inziva, dinlenme) ve ōtiol/um (=dinlenme zamanı, boş vakit) sözleri de telaffuz edilmiştir. Fransızcadaki hôtel sözünün yukarıda belirtilen Latince kelimelerle bağlantılı olduğu kanısındayım. İngilizce hostel (=yurt, öğrenci yurdu) sözüyle olan münasebet tartışmalıdır. Hostel sözü daha çok hostesle ilişkili görülmektedir. İngilizce host (=ev sahibi, takdimci, sunucu) köküne dayanmaktadır. Otel sözünü hospital ile ilişkilendiren en eski etimoloji sözlüklerine rağmen bu konudaki farklı bağlantıları aşağıya aktarıyorum.
Latince aedes veya aedis (< aede=ode, aedi=odi: ‘evi yuva, hane, oda), Bolivya dolaylarındaki Aymara Dilinde uta (=ev), Mayaca otoş (=ev), Aramice oda (=ev), Orta Hindistan’daki Santali Dilinde odah (=ev), Kürtçe ode (=oda) sözleri otel kelimesine temel oluşturmuş olmalıdır. Misafirperverliğiyle ünlenen Kürtlerde odê mivanan (=misafirler odası) sözü kullanılıyor. Türkçedeki oda sözcüğü de bunlarla bağlantılıdır. Güney Hindistan Dillerinden Malayam Dilinde vit veya vita (=ev) diye biliniyor. Meksika’daki Huastek Dilinde ata, ‘ev’ demektir. Orta Çağda Türkçede kullanılan ve sonrasında da sultanların, padişahların otağları, otağ kurmaları otağ (=çadır) sözüne istinadendir. Otağ sözüyle oda arasında bir tarihsel etimoloji aranabilir. Ayrıca otel sözü ‘ev’ karşılığında yukarıda altı çizili sözlerle ilişkili olmalıdır. Ermenice otel (=oturmak, geceyi geçirmek) ve oteav (=oda) fiil ve sözü otel sözüyle ilişkilidir. Sumercede e harfi ‘ev’i, ‘konut’u göstermiştir. Söz gelimi Sumerce e-gal (=büyük ev, saray), e-dub (=tablet evi) gibi.