Pancar

8 Eylül 2019

     Ispanakgillerden vitamince zengin bir bitki ve bunun etli kökü. Sebzelik pancar, yem/yemlik pancarı ve şeker pancarı türleri bulunmaktadır. Sebzelik pancarın kırmızı kökü bulunmaktadır ve İlk Çağda yetiştiği/yetiştirildiği sanılmaktadır. Şeker pancarının içinde şeker olduğu XVIII. yüzyılın ikinci yarısında belirlenmiştir. Bir kısım sözlük yazarları ‘pancar’ı Ermenice pançar (sebze) sözcüğüne bağlamaktadırlar. Bununla birlikte, Arapçada bangar şekliyle bilinmektedir. Fince punajuuri, İtalyanca barbabietola, Svahilice mboga, Yunanca pantzari diye ifade edilmektedir. Farsça çuğunder, Türkçe çöğendir olarak tanınmıştır. Bununla birlikte, günümüz resmi Türkçesinde pancar adıyla dile getirilmektedir. Hintçe çukandar şekli Farsçada çuğunder şekliyle görülmektedir. Bu sözcüğün Farsçadan Hintçeye geçmiş olması da mümkündür. Yine de Azericede pencär ve çöğünder, Tatarcada çögindir, Türkmencede şuğundır, Başkırtçada sögöldör denilmektedir. Farsça çuğunder (pancar) sözcüğünün Türkçe eksenli dillere geçtiği görülmektedir.

     Pancar sözcüğünün Sumer-Akad yoluyla Arapça ve Kürtçeye intikal ettiği kanısındayım. Sumerce babbar/hi, Akadca papparhûm ya da parpahûm ‘semiz otu’nu belirtmektedir. Suriye Araplarınca banjar (=pancar) sözcüğü telaffuz edilmektedir. Kürtçe pımpar (semiz otu) ve pıncar (sebze) birçok yemekte kullanılmaktadır. Kürtçe sılq (şalgam ve şeker pancarı) sözcüğünün yanı sıra ‘pancar’a da pıncar denildiği görülmektedir.