Panteizm

17 Mayıs 2021

     Tanrı ile evreni bir sayanların görüşü. Yunanca pan (=tüm, bütün, hep, her şey) ile Theos (=Tanrı) sözcüklerinden oluşmaktadır. İlk Çağ’da Parmenides ve Ksenophanes tarafından savunulmuştur. Bu görüş Fransız filozofu Diderot’nun da aralarında bulunduğu bir kısım filozoflarca benimsenmiştir. Panteizm kelimesinin ilk kez XVIII. yüzyılda İrlandalı filozof J. Toland tarafından kullanıldığı sanılıyor. İdealist panteizm, natüralist panteizm ve emanatist (=sudûrcu) panteizm gibi kollara ayrılmıştır. Panteistler evrende var olan her şeyin Tanrı’dan birer parça/zerre olduğunu ileri sürmektedir. Hallāc-ı Mansūr, Yunus Emre, Mevlānā gibi düşünürler birer panteisttir. Eski Yunanca pántōs/pánü (=tamamen, bütünüyle) ve Theos (=Tanrı) sözlerinden türetilmiştir.