Papatya

4 Şubat 2020

     Bileşikgiller familyasının baharda açan bir kır bitkisidir. Mayıs papatyası, Alman papatyası, İngiliz papatyası, Rumî papatya, İt papatyası, katmerli papatya, köpek papatyası, boyacı papatyası, çayır papatyası, sarı papatya, beyaz papatya, adi papatya, beyaz ay papatyası gibi farklı çeşitleri bulunmaktadır. Meninski 1680 tarihli sözlüğünde (st. /623), ‘papaz karısı’ karşılığında “papadia” şeklini madde başlığıyla açıklamaktadır. Ayrıca, “papadia çiçeği”ni de belirtmektedir. Rumcanın yanı sıra, Günümüz Yunancasında da papadiá (=papaz karısı) sözü mevcuttur. Bununla birlikte, Yunancada papadario (=papaz takımı), papaditsa (=uğur böceği) ve papadaki (=genç papaz) sözleri bulunmaktadır. Anadolu Rumları Papatya sözünü telaffuz ediyorlardı. Papa sözü Eski Yunancadaki pappos (=baba, dede, ata) sözüyle bağlantılıdır. Daha ötesinde Sumerce Baba‘ya dek uzamaktadır. 

XIV. ve XV. yüzyıllarda babadiye ya da babadya şeklinde adlandırmalar vardı.  XIV. yüzyılda Hacı Paşa’nın yazıp Aydınoğlu Mehmet Bey’e sunduğu “Müntehabü’ş-Şifa” adlı kitabında papatya’dan “Babadya ki Arapça babunec derler” açıklamasını yapmaktadır (44-2). Bu kitap Topkapı Sarayı Kitaplığında 545 numarada kayıtlıdır.  XIV. yüzyıl hekimlerinden Ali Çelebi bin Şerif’in yazmış olduğu “Yadigâr-ı İbni Şerif” adlı kitapta papatyaya dair şu açıklamalar yapılmıştır: “Ukhuvan kim ak ola yiğirmi miskal. Ukhuvan sığır gözü dedükleridür. Türkice babadiyedür” (61-2). Aynı kaynakta, “Babadiye yağın dürtmek gevdeye, bedenin yorgunluğun giderür.” (34-1) denilmektedir.