Pars

19 Nisan 2020

   Etçiller (Carnivora) takımının Kedigiller (Felidae) familyasından yırtıcı ve parçalayıcı bir memeli türü. Pars sözünün kökenini kimi dil bilimciler Eski Türkçeye kimileri de Farsçaya dayandırmaktadırlar. Bu ikinci görüşte olanlar daha yoğunluktadır. Farsça pars, Orta Çağda Türkçede bars olarak biliniyordu. Kaşgarlı Mahmud sözlüğünde pars şekliyle “yırtıcı bir hayvan” açıklamasını yapmıştır. Latince pardus (=pars) da aynı kökten gelmektedir.

   Bence, pars kelimesi Hititçeye dek varmaktadır. Hititçe pars (=parçalamak, ayırmak) sözüyle bağlantılıdır. Hititçede parsā ve parsela (=kırmak, parçalamak, ayırmak) sözleri bulunmaktadır. Bu sözlerle bağlantılı olarak Hititçede parsanas kelimesi ‘pars’ karşılığındadır. Ayrıca, aynı dilde parsiya sözü de ‘parçalamak, ayırmak’ diye bilinmektedir. Bu nedenle, pars’ın yırtıcı ve parçalayıcı özelliğinden dolayı pars adının yukarıda örneklediğim Hititçe sözlerle ilişkili olduğu görüşündeyim. Pars veya panter karşılığında Arapçada fahd sözü kullanılmaktadır. Araplarda Fahd aynı zamanda şahıs adı olarak da görülmektedir. Pars, Rusçada bars ve Kürtçede pars diye ifade edilmektedir.

   Azeriler pars karşılığında hem kaplan hem de bars sözlerini kullanıyorlar. Uygurlar bars, Türkmenler gaplan, Tatarlar bars, Özbekler kàplàn, Kazaklar barıs ve Başkırtlar bars demektedir. Pars erkek şahıs adı olarak görülmektedir.