Patinaj

21 Ocak 2021

     PATİNAJ (I) Buz pateni, buzlu zeminde patenle kayma veya dans etme. Fransızca patinage (patinaj: ‘buz üstünde kayma’) sözünden gelmektedir. Patinaj, Fransızca patin (paten: ‘paten, kızak ayağı’) kelimesine dayanmaktadır. Aynı dilde –age (=durum belirten) son ekinden oluşmaktadır. Bu son ekle birlikte patinage sözü ‘paten yapma’ diye açıklanabilir. Fransızcadan Türkçeye ve diğer bir kısım dillere geçen –age son ekli birçok sözcük bulunmaktadır: stopaj, sürmenaj, fromaj, röportaj, garaj, sabotaj, pasaj gibi. Söz konusu son ek, Fransızca agir (ajir: ‘bir şey yapmak, iş görmek, çalışmak’) ve agiter (ajite: ‘sallamak, çalkalamak, karıştırmak vb.’) yüklemleriyle bağlantılıdır. Fransızcadaki bu yüklemler Latince agitātiō (=devinim, hareket, etkinlik, faaliyet, üzerinde çalışma, çalkalama’) sözüyle ilişkili olmalıdır. Aynı kökten olduğu neticesine vardığım İtalyanca aggirare (=çevirmek, döndürmek, kuşatmak, sarmak) sözü de bulunuyor.

     Yunanca patináz sözü Fransızca patinage’dan dönüştürülmüştür. Aynı söz, Portekizce patinação, İspanyolca patinaje, İtalyanca pattinaggio ve Kürtçe badanaj şekliyle dile getirilmektedir. Yunanca patini ve İtalyanca pattino ise ‘paten’ karşılığındadır. Paten sözünün Eski Hint-İran Dillerindeki pa veya pad (=ayak, temel, dayanak) sözcüğüne dayanmış olmalıdır.   

     PATİNAJ (II) Yolun kayganlığı nedeniyle tekerleklerin hareket etmesine rağmen arabanın ilerleyememesi, tekerleklerin olduğu yerde dönmesi. Bu ikinci şıktaki patinaj kelimesi de ilkindekiyle aynı etimolojik kökene istinat etmektedir.