Petek

30 Aralık 2019

     Arı kovanında arıların yaptığı altıgen şeklindeki bal mumu yuvacıkları topluluğu. Anadolu’da bayan adı olarak da kullanılmaktadır. Ermenice p’et’ak sözünden Türkçeye geçtiği belirtilmektedir (Robert Dankoff, “Armenian Loanwods in Turkish”, Wiesbaden 1995, s.147/no:740; H. Eren, TDES, s.331). Kürtçe petag ‘arı kovanı’ karşılığında telaffuz edilmektedir. Buna karşılık, ‘arı peteği’ne Kürtçe çiç denilmektedir. Kürtçedeki çiç (arı peteği) sözü Türkçede çeç şeklinde kullanılmaktadır. Sindhice petja (arı kovanı) sözü de yakın fonemlidir. Azericede de petek (bal peteği) sözü telaffuz edilmektedir. Hintçede çatrag sözü ‘arı kovanı’ demektir. Eski İran Dillerinde sepet karşılığında Orta Farsçada petak sözünün kullanıldığı belirlenmektedir. Aynı sözün Sankritçede peteka şeklinde olduğu görülüyor. Zonguldak yöresinde petik, Artvin yöresinde petek, Kars yöresinde peteyh şekilleri görülmektedir. Sivas’ın Zara, Tunceli’nin Hozat, Tokat’ın Artuva, Malatya’nın Arapkir, Rize’nin Ardeşen, Samsun’un Çarşamba, Niğde’nin Bor ve Erzurum ile Kars yörelerinin bir kısmında petek sözü ‘arı kovanı’ karşılığında bilinmektedir. Trabzon’un Maçka ve Artvin’in Şavşat ilçesi dolaylarında ‘arı’ya da petek deniliyor. Zonguldak’ın Yukarıdemirciler yöresinde ‘ayı yavrusu’na petek denilmektedir. Buradaki petek sözünün ‘arı kovanı’ karşılığındaki petek sözüyle bir ilişkisi yoktur. Bu son petek sözü Kürtçe pıtık (=yavru) sözünden dönüşmüştür.