Pile

27 Ocak 2021

     Terzilikte giysiye verilen katlama şeklindeki bolluk. Kumaş, deri, kâğıt ve bunlara benzer malzemelerde bir kısmın diğer bir kısım üzerine katlanmasıyla oluşturulan kıvrım veya kırmaya pili, pile ya da özgün şekliyle pli denilmiştir. Fransızca pli (=kıvrım, kat; kırışık) sözcüğünden alınmadır. Bir kısım yörelerde pile şekliyle telaffuz edilmektedir. Fransızca plier (plie: ‘katlamak, bükmek, kıvırmak) yüklemiyle bağlantılıdır. Terzilikte buna daha çok pli deniliyor. Plikaşe, bir giyside birbirine bakan iki pli’yi ifade ediyor. Plisoley (=Güneş plisi) ise tıpkı Güneş’in ışınları gibi bir merkezden genişleyerek gelen katlamalı şekildeki eteklere deniliyor. Bir diğer deyimle bu tür etekler kloş biçimli eteklerdir. Yukarı Fırat Bölgesi’ndeki Kürtçe ve Türkçede de pile sözcüğüyle karşılaşılıyor. Fransızca pli’nin pile şeklindeki telaffuzu Anadolu’da bilinmesine rağmen yaygın olarak sözlüklerde yer etmemesi bir noksanlık olarak görülmelidir. Kumaş, deri veya kâğıtlarda makineyle yapılan kloş biçimli katlamalara plise denilmektedir. Fransızca plissé (plise: ‘kırmalı, kıvrımlı) sözcüğü aynı dildeki plisser (=katlama ve kırmalar yapmak, pli yapmak, kırıştırmak) yüklemiyle bağlantılıdır. Aynı dilde plissage (=kıvrım kıvrım yapma) ve plissement (=kıvrılma, kırışma) sözleri de kullanılıyor. Etimolojik açıdan Gürcüce pliali (=kısım, bölüm) kelimesinin altı çizilen sözlerle ilişkili olması mümkündür. Terzilikteki pile kelimesi Farsçada dile getirilen pile (=ipek kozası) sözüyle karıştırılmamalıdır.