Pişmaniye

24 Ocak 2021

     Yün teli şeklinde ve tel tel ayrılabilen beyaz bir helva çeşidi. Yakın zamanlarda renk katılmış şekli de görülüyor. Farsça pēşm (=yün) sözcüğünden kaynaklanıyor. Kürtçede aynı karşılıkta başka sözcüklerin yanı sıra peşm (=yün) sözcüğü de kullanılıyor. Farsça pēşmî (=yünlü kumaş, yün kumaş), pēşmîne (=yünlü), pēşm-dār (=tüylü, yünlü), pēşm-rîsî (=yün eğirmek, bükmek), pēşmālū (=tüylü, üstü yünlü) ve pēşm-çînî (=yün kırkımı, koyun kırkımı) sözleri de biliniyor. Farsça peşm (=yün) kelimesi Pehlevice pašm (=yün) sözcüğünden geldiği anlaşılıyor. Pehlevicede pašm/en ‘yünlü’ demekti. Tacikçe pašm (=yün) ve Beluçça pijm (=yün) sözleri de kullanılıyor. Akadcada ‘taranmış yün’ karşılığında pušikkum deniliyordu.

     Bu helva çeşidine – tıpkı yüne benzediği için – Farsça peşm-âne (=yün gibi, yüne benzer)  adı verilmiştir. Farsça peşm-âne sözündeki Farsça -âne (=gibi, benzer) son ekiyle birlikte, Arapça -iyye (<iyyet) son ekinin de eklenmesiyle pişmaniye (<Peşm/ân)-iyye) şekline dönüştürüldüğü görülmektedir. Pişmaniye, Kürtçede pişmanî veya pişmanîye şeklinde telaffuz ediliyor. Farsçada ‘pamuklu şeker’ ya da ‘pişmaniye’ karşılığında pēşmēk denilmektedir. ‘Yün’e benzediğinden böyle bir adlandırmanın yapıldığı anlaşılıyor. Bkz.Yün.