Piyon
11 Mart 2021
Satranç tahtasında ön sıraya dizilen ilk hamlede bir veya iki hane ilerletilebilen sekiz küçük taştan her biri, paytak, piyade. Fransızca pion (piyon: ‘satrançta ön sırada dizilen sekiz taştan her biri’) sözcüğünden alınmıştır. Fransızca pion, aynı zamanda ‘dama taşları’nı da belirtmektedir. Fransızlar ‘yatılı okulların mübaşiri’ne de pion diyorlar. Ayrıca Fransızca pionnier ‘öncü, yol açıcı’ diye biliniyor. Mecazen piyon denilen kişinin kaypaklığı nedeniyle bu sözün Eski Yunanca pion (=kaygan, kaydırıcı) sözcüğüyle bağlantılı olması mümkündür. Eski Yunanca piótis (=yağ) ve pióo-ō– (=yağlamak, yağlı olmak) sözleri de kullanılıyordu. Antik Yunancada pion sözcüğü ‘piyon’ karşılığında telaffuz edilmiştir. Çağdaş Yunancada pióni (=piyon) sözü bulunuyor. Latince pedes (=piyade, yaya) sözünde piyon şekli türememiştir. Fransızcadaki pion sözünün Yunancadaki pion (=piyon) sözcüğünden aktarılmış olduğunu sanıyorum.