Potur

27 Ocak 2021

     Büzgülü ve kıvrımlı bir çeşit pantolon. Ermenice p’ot’or (=pileli; bir pantolon çeşidi) kelimesinden alınmadır. Ermenicede p’ot (=kırışıklık) sözcüğünün çoğulu p’ot’er’dir. Ermenice p’ot’or sözünün bir kısım Balkan Dillerine de intikal ettiği belirleniyor. Bu bağlamda, Arnavutçada potur bir çeşit kısa pantolon) sözü yer alıyor. Ermenice p’ot (=kırışıklık) sözcüğünün çoğulu p’ot’er’dir. Ermenice p’ot’or ise ‘kıvrımlı; diz altında bağlanan kısa bir pantolon’ diye biliniyor. Arnavut orijinli Şemseddin Sami (Beyefendi) de “Kamus-ı Türkî”sinde potur sözünü “Kıçında kırmaları çok bacakları sıkı kisve” diye aktarmaktadır. Anadolu ağızlarında potur şekliyle de telaffuz ediliyor.

     Kürtçede pot (=pile, köşeleri alta kıvırarak dikme) sözcüğü ‘kısa kuyruklu kuş’ veya ‘kısa etek’ olarak da biliniyor. Aynı dilde ‘kısa kuyruk’ ya da ‘paçavra’yı belirtmek için potik sözcüğü dile getiriliyor. Kürtçe pot sözcüğü aynı zamanda ‘yanlışlık’ veya ‘gaf’ karşılığında kullanılıyor. Kürtçe pot sözünün Ermeniceye geçerek, orada p’ot’ur kelimesine yol açmış olması mümkündür. Aynı karşılıktaki kullanımın Türkçeye de geçtiği anlaşılıyor. Türkçede ‘gaf’, ‘hata yapmak’ veya ‘uygunsuz bir davranışta bulunmak’  karşılığında pot kırmak deyimi ifade edilmektedir. Çorum ve Denizli’nin Acıpayam dolaylarında “güreşçilerin yağlı güreşte giydikleri deriden ya da keçi kılından yapılmış dar pantolon”a potur denilmektedir.

     Türkçede ‘kısa boylu ve tıknaz’ karşılığında kullanılan bodur sözcüğünün Ermenice p’ot’or (=kısa pantolon) sözünden dönüştüğü görüşündeyim. Türkçede bodur boylu deyimi aynı kökten türetilmiştir. Sumercede ‘kısa, kısa olmak’ karşılığında gud deniliyordu. Sumerce gud sözcüğüyle ilişkili olarak Kürtçe pot, pıt gibi kök sözcükler kısalığı, küçüklüğü ihtiva etmektedir.