Riyal

27 Haziran 2021

     Birçok ülkenin para birimi. Osmanlılar İspanyol “real”ine riyal dediler. Riyal sözü böylece yaygınlaştı. XV. yüzyılın ortalarında İspanya’da kurulu bulunan Kastilya Krallığı zamanında “nummus realis” (=kralın parası)  denilen madeni para darbedildi. Zamanla bu para kısaca real adıyla ün saldı. Osmanlıların riyal dedikleri bu paradır. XVI. ve XIX. yüzyıllar arasında dünya ticaretinde en değerli mübadele aracı idi. Osmanlılarda da real (>riyal) dolaşımda idi. Osmanlı coğrafyasında yabancı paralar her zaman tedavülde bulunuyordu. Osmanlılar İspanyol realini “direkli real” adıyla da anıyorlardı. Önceleri İspanyolcada real sözü ‘krala ait’ diye anlaşılıyordu. Çok önceleri real sözü ‘mal, mülk, mülkiyet, maddi şey’ karşılığında biliniyordu. Real sözü XVI. yüzyılın ikinci yarısında “gerçek” karşılığında kullanılmaya başlandı. Realizm sözü de buradan kaynaklanmıştır. Real sözünün kökleri Avestaca ve Sanskritçede görülmektedir. Sanskritçe rayim veya rayah ile Avestaca rai şeklinin real sözüne yol açtığı sanılmaktadır. Latince rēgālis (=krala ait, kraliyete ait) sözüyle ilişkilidir.

     Arap ülkelerinde yaygın olan riyal para birimi adı ya Osmanlılar aracılığıyla ya da dolaysız olarak İspanya’dan alınmıştır: Katar Riyali, Umman Riyali, Yemen Riyali, Suudi Riyali gibi. Ayrıca İran Riyali, Kamboçya Rieli ve Brezilya Reali tedavülde bulunuyor.