Sağ

6 Nisan 2020

      Türkçede sağ sözü ‘diri, sağlam, esen; vücutta kalbin aksi yönündeki taraf’ karşılığında kullanılmaktadır. Siyasi alanda dile getirilen sağ kelimesi, Fransız İhtilali’nden sonra dünyaya yayılan ve yeniliklere karşı olan kralcı yandaşların parlamentonun sağ tarafında oturuşlarından kaynaklanmıştır. Siyasetteki sağ ile hayatın kendisinde mevcut olan sağ sözleri birbirinden farklı kullanımlara sahiptirler. İnsanın doğasında bulunan sağ terimi, sağlam ya da sağlıklı oluşun, iyiliğin ve doğruluğun temelini oluşturmaktadır. Bu açıdan, sağ kelimesi Eski bir Hind-Avrupaî dil olan Sumercedeki zag (=sağ, sağ taraf, doğru) sözcüğünden gelmektedir. Orta Çağ’da Türkçede mevcut olan Sağ sözünün, Kürtçe üzerinden Türkçeye geçtiği kanısındayım. Kürtçe saḥ (=canlı, sağ), saḥî (=sağlık), sağbun (=sağ olmak) ve saḥ selim (=sağ salim) sözleri dile getirilmektedir. Sumerce silim (=sağ) sözü, Akadca šalmum biçimiyle söylenmiştir. Sanskritçe sādhu (=iyi, iyi insan, erdemli kişi) ve sādhutvam (=doğruluk, dürüstlük), Arapça sahh (=doğru, iyi), Farsça sahih (=doğru, sağ, iyi) sözleri bulunuyor. Sağ (=diri) sözü Kazakça tiri, Kırgızca tirü, Özbekçe ve Uygurca tirik olarak kullanılmaktadır. Yön belirten sağ sözcüğü ise, aynı dillerde on, un ve ong gibi şekillerde telaffuz edilmektedir.