Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Etimolojik Açıdan
Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors

 

 

Bilal Aksoy

Şarampol

30 Eylül 2019    

       Kara yollarında yolun, etrafıyla aynı zemin hizasında olmaması sonucu kenarlarının aşağı seviyelerde olması durumu. Ayrıca kale ve palanka gibi yerlerin çevresinin kazıklar çakılarak çit oluşturulması.  Pars Tuğlacı, şarampol kelimesini,”kazıklarla yapılmış bölme veya set” diye açıklamaktadır (Pars Tuğlacı, “Okyanus Ansiklopedik Sözlük”, VI, İstanbul 1972, s.2713). Genel kanıya göre, şarampol sözü  Balkan Dilleri aracılığıyla Macarcadan alınmadır. Macar Türkolog Gyula Nemeth’in öğrencisi olan eski Türk Dil Kurumu başkanlarından Hasan Eren’e göre, Macarca sarampó (>sorompó) sözcüğü ‘paralı yol ya da bariyerle çevrili yer’leri ifade etmektedir ve Sırpçaya geçerek bu dilde šarompov şeklinde telaffuz edilmiştir. Šarompov’un Sırpçadaki karşılığı ‘siper, bariyer ve sur’dur. Eren, ayrıca aynı kelimenin Bulgarcada šarampol diye bilindiğini, Macarca sarampó şeklinin ise Avusturya Almancasından alındığını öne sürmektedir. Ona göre, Macarca sarampó şeklinin sonundaki , Balkan dillerinde -ov’a çevrilmiştir. Daha sonra şarampov şeklinin sonundaki -v sesi de -l’ye dönüşmüştür (Hasan Eren, “Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü”, Ankara 1999, s.384).

    Tüm bunlara rağmen şarampol sözünün daha ayrıntılı incelendiğinde rampa kelimesiyle ilişkili olduğu sonucuna varıyorum. Macarcada rámpa sözcüğü Avrupadaki dillerin büyük bir çoğunluğunda yer almaktadır. Bu açıdan; İtalyanca, Katalanca, Sırpça, Hırvatça, Boşnakça, Slovakça, Çekçe ve Maltacada rampa şekliyle yer almaktadır.  Galce, İngilizce ve İzlandaca ramp; Almanca Rampe şekli Fransızcada da bulunmaktadır. Ayrıca Fransızcada ramper (=tırmanmak) ve İtalyanca rampante (=coşmak) yüklemleri bulunmaktadır. Rampa sözcüğüne Latince Ta- (yer/yeri) ön eki gibi aynı karşılıkta Sa- ön eki eklenmiş olabilir. Bu takdirde, Sa-rampa sözünün ‘rampa yer’ karşılığında dile getirilmiş olması olasıdır.

    Antalya’daki Şarampol Caddesi’nin Kale Kapısı’na dek gittiği oranda şarampol özelliği bulunmamaktadır. En evvelde, 1980’li yılların başında gördüğüm bu caddenin önceleri de göze çarpan şarampol görüntüsü söz konusu değildi. Konya’nın Ilgın (Avgerme) ilçesinin kuzey yakınlarındaki Çavuşçu Gölü’nün güneyinde Şarampol Tepe denilen bir mevki bulunmaktadır.