Saye

24 Kasım 2020

     Gölge. Mecazen koruma ve yardım. Farsça saye (=gölge) sözünden Türkçeye geçmiş. Farsça saye Pehlevice sàyak (=gölge) sözünden kalmadır. Pehlevice sàyak ise Sanskritçe chāyā (=gölge) kelimesinden kaynaklanmıştır. Bengalce, Nepalce, Pencapça ve Hintçede de chāyā (şaya: ‘gölge’) şekli kuullanılıyor. Urduca saye, Tacikçe soya,  Hırvatça syena, Bulgarca syanka, Kürtçe sé veya si sözleri ‘gölge’ karşılığındadır. Bir kısım Batı Dillerine şa ön sesiyle yerleşmiştir: İngilizce shadow, Almanca Schatten, Flemenkçe schaduw gibi. Eski Yunancada skiá şekliyle ifade ediliyor. Uygurcada ‘gölge’ karşılığında kölänkü sözünün yanı sıra sayä da kullanılmaktadır. Aynı şekilde Özbekçede kölänkä sözünün yanı sıra sàyä kelimesi de dile getiriliyor. Sumerce izi-ĝi (=gölge), šu (=gölgeli olmak), ĝissu (=gölgelemek) ve Akadca sirum (=gölgelik) kelimelerini de bunlara ekliyorum. Gölge karşılığında altı çizilen sözlerin si, sa, şa, şu ön sesleriyle başladığı gözden ırak tutulmamalıdır. Türkçede sayende, sayenizde, sayesinde, sayelerinde sözleri ‘bir şeyin veya bir kimsenin yardımıyla’ oluşa işaret etmektedir. Farsça sāye-ban (=gölgelik) Türkçede de biliniyor. Farsçada birçok sāye ön ekli kelime Osmanlıcada da kullanılmıştır.