Sırat

26 Aralık 2020

     Yol, doğru yol, ince uzun yol. İslam inançlarına göre Cehennem’in üzerinde inşa edilmiş olan köprüye sırat köprüsü denilmektedir. Buna göre bu köprüden geçenler doğru insanlar ise geçip Cennet’e ulaşırlar, doğru olmayıp hilekâr ve sahtekâr iseler köprüden düşüp altındaki Cehennem’e yuvarlanırlar. Ayrıca bu dünyada insanlara her türlü zulmü reva görenler, yetim malına el uzatanlar, başkasının malına ve mülküne el koyanlar, bir kavmi diğerinden üstün tutma gayreti içinde olanlar, kitle imha silahları üreterek insanoğluna her türlü azabı yaşatanlar Cehennem’i boylarlar. Hakka, hukuka ve adalet duygusuna saygısız olanlar, başkasının ırzına, canına ve malına zarar verenlerin gideceği yer İslam’a göre Cehennem’dir. Bu inanç Eski İran inançlarındaki Çinvat (çnvat) köprüsü inancıyla benzer açıklamalara sahiptir. “Sırat kıldan incedir/ Kılıçtan keskincedir/ Varıp anın üstüne/ Evler yapasım gelir” (Yunus Emre).

     Sırat kelimesi Eski İran Dillerinden kaynaklanmaktadır. Pehlevice srat (=yol) sözünden Arapçaya geçmiştir. Pehlevice srat sözü Eski Farsça ras (=gitmek, ulaşmak, varmak) kök sözcüğüyle bağlantılıdır. Kürtçe ras (t), ‘doğru; düzeltme’ demektir. Eski Farsça ve Kürtçe ras/res kökü Orta Farsçada (=Pehlevice, Partça) sar/sr kök sözcüğüne dönüşüyor. Tıpkı Hititçe, Urartuca ve Akadcadaki har/harrum (=yol) sözünün zamanla Farsça rah (=yol) şekline dönüşmesi gibi. Süryanice urḥa (=yol) sözünden Urfa şehrinin adı belirmiştir. Aynı kökle bağlantılı olarak Hintçe rāstā ve saraka sözleri ‘yol, doğru’ demektir. Urduca sarak, Bengalce rāstā kelimeleri de ‘yol’ karşılığındadır. Latincedeki strāta (=yol, cadde, sokak) kelimesi, İtalyanca strada, Almancada Strasa, Hollandaca straat şekliyle ifade ediliyor. Eski Yunancadaki stratós (=ordu, askeri birlik) sözü de aynı etimolojik kökene dayanmış olmalıdır. Askeri birlikler sürekli ‘yol’a hazırlıklı olduğundan bu adla anılmış olmalıdır. Batı Dillerindeki strat sözündeki t harfi sonradan Pehlevice srat sözüne eklenmiş görünmektedir.