Sorguç

6 Ocak 2024

     Bir kısım kuşların tepelerinde bulunan tüy demeti; şah, padişah ya da vezirlerin başlıklarına taktıkları püskül biçimindeki süs. Safeviler döneminde İranlılar tarafından başlıklara takılan kırmızı sikkelere de sorguç denilmiştir. Safevi hükümdarı Şah İsmail başlığına sorguç kullanmıştır. Sorguç sözcüğü Farsça ve Kürtçe ser (=baş) ile Farsça ḳūç/Kürtçe ḳoç (=koç, boynuz) sözcükleriyle bağlantılıdır. Çünkü sorguçlar genellikle birer boynuz görünümümdedir. Farsçadan Orta Çağ Türkçesine de geçerek bu dilde ‘kadın yaşmağı’na göçüşme yoluyla saraguç denilmiştir. İlk Çağ hükümdarlarının başlarına taktıkları boynuz (=koç) güç sembolüdür. Büyük İskender de başına Kuç/koç (=boynuz) takmıştır. Bu uygulama İran ülkesinden Batı’ya intikal etmiş olabilir. Osmanlılarda Yavuz Selim, II. Mahmut ve Abdülmecit’in sorguç kullandıkları görülüyor. Abdülaziz döneminde sorguç uygulamasına son verildi. Buğdaygiller familyasından birçok türü olan otsu bitkiye sorguçotu denilmiştir. Türkçeye yakın birçok dilde sorguç sözcüğü kullanılmamıştır. Sorguç sözcüğü bir kısım dillere intikal etmiştir. Yunanca sergúçi, Sırpça sorguč, Rusça surgúç, Bulgarca sorguç, Romence surguciu ve Macarca szorgucs.