Tahta

10 Şubat 2021

    Levha halinde biçilmiş ağaç. Döşeme, kaplama, dolap, kapı, pencere ve benzeri ev eşyaları yapımında kullanılan kereste. Ağacına göre, çam tahtası, gürgen tahtası, kestane tahtası, ceviz tahtası gibi çeşitler bulunuyor. Yapılan işlere göre, yazı tahtası, resim tahtası, satranç tahtası, dama tahrası, ayak tahtası, akça tahtası, oturak tahtası olabileceği gibi tahtadan yapılma tahta kutu, tahta perde örnekleri çoğaltılabilir. Asalak bir canlı olan tahtakurusu dışında tahta güvercini veya tahtalı da bir başka açıdan sayılabilir. Bir kısım tahtadan yapılmış olan alet edevat da bunlara eklenebilir: tahta kaşık, tahta çivi gibi.

     Farsça taḥte (=kesilmiş, doğranmış ağaç), Pehlevice taḥtag veya taḥtak, Kürtçe teḥte veya teḥtık, Tacikçe taḥta veya taḥte ve Urduca taḥte sözleri Türkçe eksenli dillere de geçiyor. Azerice ve Özbekçe taḥta, Uygurca taḥtay, Kazakça ve Kırgızca taktay, Türkmence tağta sözleri aynı karşılıkta ifade edilmektedir. Tatarca ve Başkırtçada takta sözü ‘ağaç’ demektir. Pehlevice taḥt sözcüğü olduğu gibi Farsçada yer almıştır. Pehlevice taḥt, Kürtçede teḥt şekliyle mevcuttur ve ‘tahta, divan, makam koltuğu. Aynı içeriğiyle Türkçeye de intikal ederek taht (=tahta; divan, kanepe, makam koltuğu) biçimiyle telaffuz edilmiş. Akadca atartum (=tahta) kelimesi Sumerce ^ĝeša-dar sözünden dönüşmüş. Bu son iki kelimenin İranî Dillerdeki taḥt ve taḥte/taḥta sözleriyle ilişkili olacağını sanmıyorum. Bu Akadca ve Sumerce sözler Kürtçe ve mücavir bir kısım dillerde ‘ateş’ karşılığındaki adar ve od gibi sözcüklerle bağlantılıdır.