Tekne

9 Şubaat 2020     

 

     Ağaçtan yapılan deniz taşıtı. Çeşitli işlerde kullanılmak için ağaçtan yapılan uzun ve geniş kap. Eski Yunanca tekhne (=ustalık, sanat, maharet) sözünden kaynaklanmaktadır. İlk Çağ’da tekne (=gemi) yapımı maharet, ustalık, sanat ya da el becerisi olarak görüldüğünden teknik sözü de Eski Yunanca tekhne’den gelmektedir. Rumlardan intikalen Kıpçakçada tegene sözü kullanılmış. Bununla birlikte Türkçeye akraba konumunda olan Asya Dillerinde ‘gemi’ karşılığındaki tekne sözü kullanılmamaktadır. İçinde hamur yapılan tekne ise yalnızca Azericede dile getirilmektedir. Her iki tekne sözünün de Eski Yunanca kökenli olduğu görüşündeyim. Türkçe konuşan eski halklara Rumcadan geçmiştir. Antik Çağ’da en büyük sanat tekne yapımı idi. Öyle sanıyorum, Eski Yunanlılar bu sanatı Fenikelilerden aldılar. İlk Çağ’ın en ünlü denizci halkı Fenikeliler idi. 2000 yılı ilkbaharında Bodrum kent merkezine yakın bir mevkideki tekne yapımını izleyip ustalarıyla görüşmüştüm. Tekne ustaları tarafından bana aktarıldığına göre, söz konusu yerdeki tekne yapım geleneği tarihin çok eski devirlerinden intikalen bugün gelmiştir. Macarcada kullanılan teknö sözü ya Türkçe kanalıyla Yunancadan ya da Balkan Dilleri kanalıyla Yunancadan alınmıştır. Bundan yaklaşık bin yıl önce Kaşgarlı Mahmud, Kürtlerin teşt dedikleri ahşaptan yapılan büyük kaplara tekne demiştir. Belli ki, bu tekne sözü daha eski yüzyıllarda Eski Yunancadan Türkçeye alınmıştır. Eski Yunanca tekhnao (=ustalıkla yapmak, imâl etmek), tekhnikos (=ustalıklı, sanatla) ve tekhnites (=sanatçı, zanaatkâr) sözleri kullanılıyordu.