Tespih

29 Haziran 2021

     Elde oyalanmak için kullanılan türlü maddelerden yapılmış olan boncuk şeklindeki 33 veya 99 taneden oluşan dizi. Bu dizilerin başında imame (<emame: ‘önde gelen’) bulunmaktadır. Aynı karşılıktaki Arapça tesbîḥ kelimesinden dönüşmüştür. Arapça tesbîḥ sözü sübha (=çekilen tane; tespih tanesi) sözüyle ilişkilidir. Öyle ki tespih, süpha diye de ifade edilmiştir. Tespih yeşim, mercan, kehribar, zümrüt, yakut, firuze gibi sert taşlardan yapılmaktadır. Bununla birlikte tespih kiminde ağaçtan, kemikten ve sedeften de yapılmıştır. Kur’an’da (XXX-17; LXVIII-29; XVII-108) tespihten söz edilmiştir. Tespih sözü Arapçaya yabancı bir kökten aktarılmış gibidir. Tespihin has isminin sübhān olduğu, bunun sabbaḥa fiiliyle ilişkili olduğu, İbranice ile Habeşçedeki şebah ile bağlantısı bulunduğu sanılmaktadır. Suriyeli Aleviler kırklar meclisine istinaden 40’lı tespih kullanmaktadırlar. Ayrıca daha çok taneli tespihler de bulunuyor. Alevi tespihlerinde çeşitli renkler görülmüştür. Kırmızı renk Hz. Ali’yi, beyaz renk Hz. Fatıma’yı, sarı renk Hz. Hasan’ı ve yeşil renk Hz. Hüseyin’i temsil etmiştir. Araplar tesbih yerine çoğunlukla misbaha demeyi tercih etmişler. Kürtçe tızbi, Azerice tezbeh,  Başkırtça tisbi, Özbekçe tesbeh, Tatarca tesbih veya dispi, Türkmence tesbi, Uygurca tesbih.