Toka

22 Mart 2020

   

     TOKA (I)   El sıkışma. İtalyanca toccare (=dokunmak) yüklemiyle bağlantılı olan tocco (=ellemek, değmek, dokunmak) sözüyle ilişkilidir. Aynı kökten İtalyanca tocca (=dokunuş, elle değiş) sözünden aktarılmıştır. Latince tangere (=dokunmak, el sürmek) sözüne dayanmaktadır. Fransızca toquer (=değmek, döğmek), İngilizce to touch (=değmek) sözleri bulunmaktadır. Cermen Dilinde Tukk-an (=değme) ve Gotçada Tek-an (=değmek) sözleri görülmektedir. Kaşgarlı Mahmud, tokalaşmak fiiliyle bağlantılı olan toka sözüne yer vermemiştir. Oysa, Oğuzcada tokı (=insan döğmek) sözü bilinmektedir. Türkçeye yakın dillerde ‘el sıkışma’ karşılığında toka ve benzeri söz bulunmamaktadır. Türkmenler buna el gısışma, Uygurlar kol gısış, Kazaklar kol alısuv, Azeriler äl sıḥma diyorlar. Günümüzde Azericede ‘çarpıştı’ yerine ‘tokıştı’ denilmektedir. Sanskritçe tig (=değmek) ve Eski Hint-Avrupa Dillerinin temelinde teg (=değmek) sözü mevcuttu.

     TOKA (II)   Saçı tutturmaya yarayan toka ise Orta Çağda Türkçede kullanılan toku (=toka, kemer tokası) sözünden gelmektedir. Saç tokasına Azeriler togga, Kazaklar toğa, Kırgızlar toğo, Özbekler ve Türkmenler toka diyor. Aynı karşılıkta Kürtçede toḳe sözü yer almaktadır.