Tutkal

23 Ekim 2021

     Tahta, kâğıt vb. yapıştırmaya yarayan madde. Kaşgarlı Mahmud ‘tutkal’ karşılığında yelim sözünü kullanmış. Orta Çağ’da tutkal yerine yelim denilmiş. Tutkal kelimesi Türkçedeki tut ve kal sözcükleriyle ilişkili varsayılmaktadır. Bu sözcükteki -kal ekinin Türkçe kal sözcüğü olmadığı anlaşılıyor. Kazakça, Özbekçe, Türkmence ve Uygurcada yelim, Kırgızcada celim, Tatarcada cilim ‘tutkal’ karşılığındadır. Belli ki tutkal sözü sonraları ifade edilmiştir. Tutkal sözündeki kal son ekinin Eski Yunanca kolla (=yapıştırıcı, tutkal) kelimesiyle ilişkili olduğunu sanmıyorum. Çağatayca tutġar kelimesindeki l/r dönüşümü sonucu tutkal şekli belirmiş olmalıdır. Azericede yapışgan sözünün yanı sıra tutgal kelimesi de telaffuz ediliyor.