Üniversite

15 Mart 2021

    Yüksek düzeyde eğitim veren, demokratik ve bilimsel özerkliğe sahip, bilimsel araştırma ve yayın faaliyetinde bulunan kamu tüzel kişiliği olan fakülte, enstitü veya yüksekokullardan oluşan kurum. Osmanlı Dönemi’ndeki Darülfünun bir üniversite idi. Tarihte bilinen ilk üniversite Platon’un Atina’da İÖ.387’de kurduğu Akademia’dır. Birkaç yüzyıl faaliyette bulunan bu yüksekokul, Aristoteles gibi bilginleri yetiştirdi. Tarihte bir başka ünlü üniversite olarak kayda geçen İS.425’de kurulan Konstantinopolis üniversitesi idi. İslam coğrafyasında kurulan medreselerin büyük çoğunluğu bugünkü gibi birer üniversite olmaktan uzaktılar. Bir kısmı belirli bir mezhebin denetiminde bulunuyorlardı: Nizamiye Medresesi gibi. Üniversiteyi üniversite yapan özerk yapısı, kendi yöneticilerini kendi içlerinden kendilerinin seçmesidir. Bilimsel araştırma özgürlüğüne sahip olmasıdır.

   Üniversite kelimesi Fransızca université sözünden alınmıştır. Fransızca bu söz Latince universus (=tümel, genel; evren) ve universitās (=evren, külliyat, genellik) kelimeleriyle ilişkilidir. Latince bu sözler yine aynı dilde ūn/us (=tek, yegâne, biricik) ile versus (= -e yönünde, -e doğru; dönmüş, çevrilmiş) sözcükleriyle bağlantılıdır. Sonraları üniver (=evrensel) ve site (=kent, külliye) kelimeleriyle bir algılama oluştu. Latincede universalis sözü de ‘genel’ karşılığında kullanılıyordu. Bu açıdan üniversite evrensel ve genel geçer bilgilerin verildiği bir ilim ve irfan yuvasıdır. Bu yuvanın olmazsa olmaz şartı bilimsel ve demokratik özerkliktir. Ayrıca, üniversite kavramı ulusalcı veya milliyetçi dar görüşlerin gölgesiyle bağdaşmayan bir kavramdır. Çünkü özünde evrensellik bulunmaktadır. Almanca Universität, İngilizce University, İtalyanca Università, Portekizce Universidade, İspanyolca Universidad, Rusça, İsveççe ve Norveççe Universitet, Flemenkçe Universiteit vd.