Yakamoz

4 Nisan 2020

     Gece denizde küreklerin, balıkların ya da başka etkenlerin sonucu oluşan parıltı. Yunanca diakamós (=yakamoz, deniz parıltısı/ışıltısı/şûlesi) sözünden gelmektedir. Bir kısım Rumlar bu sözü giakamos (=yakamoz) şekliyle de ifade ettiler. Yunanca gamma harfi Latince ‘y’ sesiyle telaffuz edildiğinden, yakamoz kelimesinin Rumcadaki giakamos şeklinden Osmanlıcaya intikal etmiş olması daha olası görünmektedir. Yunanca diakamós, aynı dilde bulunan kaio (=yanmak, tutuşmak) sözüyle bağlantılıdır. Eski Yunanca káminos (=ocak, soba) da bu açıdan yakın bir örnektir. Dia ön eki Yunancada bir sözün önüne getirildiğinde ‘karşılıklı oluş, etkileşim veya etki-tepki’ durumunu belirtmektedir. Söz gelimi, dia-lektik kelimesi dia-legein (=karşılıklı konuşmak) sözünden kaynaklanır. Dialog da aynı kökenden türetilmiştir. Bu açıdan, Yunanca diakamós sözü bir etki sonucu oluşan parıltıyı ifade etmektedir. Yunancada diakoio (=alevlendirmek, yakmak) ve diakais (=ateşli, yakıcı) sözleri de kullanılmaktadır. Yunanca sözlüklerde fosforismós kelimesi karşılığında da ‘yakamoz’ yazıldığı belirleniyor. Fosfor gibi parladığından bu sözle de ilişkilendirilmiş olduğu görülmektedir. Geceleri yakamozların büyüleyici görüntüleri, şairlerin romantik dizelerine yansımıştır.