Yapalak

16 Şubat 2025

    Üzerindeki tüyler yünü andıran bir baykuş türü. Günümüzde yapalak şekliyle kullanılan bu sözcük Orta Çağ Türkçesindeki yabakulak (=baykuş) adından gelmektedir.  Aynı çağda Türkçede bilinen yap (=yapağı) sözcüğüyle ilişkilidir. Bu adın Orta Çağ Türkçesindeki yabaku (=yün ve yapağı yoluntusu) sözcüğüne aynı dilde bir kısım hayvan adlarında da kullanılan -lak eki eklenerek türetilmiştir: çaylak, sığırlak gibi. Tatarcada ‘baykuş’ karşılığında yabalak deniliyor. Azerice yapalag (=puhu; geniş; mecazen ‘korkak’) sözcüğü aynı dilde yapalaḳ şekliyle de kullanılıyor. Farsçada ‘baykuş’ karşılığında yapalak sözcüğü de kullanılmıştır. Sırpçada bilinen japálak (=arkadaş, dost) sözcüğünün Türkçedeki yapalak ile ilişkisi belirsizdir. “Yapalağın yavrusu gözüne şahin görünür” (Anadolu’da atasözü). Bir kısım yerleşim yerleri Yapalak adıyla biliniyor. Söz konusu yerler genellikle ‘geniş’ veya ‘yaş, ıslak’  oluşları nedeniyle Yapalak olarak adlandırılmış olabilir. Oğuz boyları ‘yaş ve ıslak olan her hangi bir şey’ karşılığında yaba demişler; bir şeyin niteliğini belirleyen -lak ekiyle yabalak biçimi zamanla yapalak olarak ifade edilmiştir.