Yaşmak

7 Haziran 2021

     Kadınların ferace denilen harmani ile örtündükleri devirde yalnız gözlerini açıkta bırakan ince beyaz başörtüsü. Orta Çağda Türkçede bulunan yaş (=gizlenmek, saklanmak) sözcüğüne istinaden aynı zamanda fiil son ekleri olan -mek, -mak ekleri isim yapımı türetimlerde de kullanılarak eklenmiştir. Yaşmak sözcüğü Türkçeden Farsça ve Mısır Arapçasına da geçmiştir. Anadolu’da farklı karşılıklarda da yaşmak sözcüğü kullanılmaktadır. Aydın bir devlet adamı olan Kadı Burhaneddin’in aşağıdaki sözlerini ‘gizlemek, saklamak’ karşılığındaki yaş sözcüğüne örnekliyorum: “Yüzün çü mazhar-ı nur-ı cemāldir şahā / Güneşi giysülerin anberiyle yaşma beğim” (Kadı Burhaneddin Divanı, s.44); “Cehennem ehli değilem nigāre / Nicesi sencileyin huriden gözüm yaşam” (age, s. 248).