Yobaz

21 Eylül 2019

  1.Kaba, katı, sert, eğitimsiz; hoyrat; yontulmamış, 2. Kendisi dışında olanlara hoşgörüsüz olan; 3. Bir inancı, bir görüşü ya da bir ideolojiyi körü körüne ve fanatik olarak benimseyen ve uygulayan, 4. Başkalarının hak ve hukukuna aykırı davranan, 5. İçinde yaşadığı toplumun belirli kesimlerini düşman olarak gören ve onların özgürlüklerini ve yaşama haklarını baskılayan.

    Orta Çağ Türkçesi ve Farsçasındaki yab kök kelimesinden kaynaklanmaktadır. Orta Çağ Türkçesinde yabız/yawız/yawaz (=kötü, yavuz); Farsça yobs (=katı, sert; kabız), yobūsèt (=katılık, sertlik; kabızlık). Farsça yab (=manasız, herze, boş, saçma), yābes (=kuru, katı, sert; haşin), yabu (=beygir), yave (=boş laf) ve yam (=menzilhane beygiri). Tarihsel olarak içinde b harfini barındıran sözlerde b><m><v dönüşümü gerçekleşmiştir. Bu nedenle yab, yav ve yam kök sözcüklerinin bir kısmının aynı etimolojik kaynaktan dönüşmüş oldukları anlaşılmaktadır. Ayrıca, bir başka tarihsel olgu, a><o ile a><ı dönüşümleridir. Bu açıdan, yabaz (>yobaz); yabız (>yavız/yavuz) şekilleri telaffuz edilmiştir.

     Kaşgarlı Mahmud, sözlüğünde şu sözlere de yer vermiştir: yawlak (=kötü, fena, değersiz, yavuz, düşkün, her şeyin kötüsü), yawra (=diğrek, sert, katı), yawuz (=kötü, fena), yawrı (=hali kötüleşmek), yawrıt (=kötületmek), yawuzla (kötü bulmak), yawuzlan (kötü bulmak) O nedenle, yobaz sözünü Latince ya da Japoncada aramanın doğru bir tespit olmadığı görüşündeyim. Yobaz sözüyle bağlantılı gördüğümüz yavuz sözü, Çağataycada yafuz ve Uygurcada yawus şekilleriyle kullanılmıştır. Yusuf Has Hacib “Yavuza yaklaşma ey seçkin insan/Mutluluğun bozulur, yavuz olur adın” (4242. beyt) demektedir. Ayrıca, Yusuf Has Hacib, “Kutadgu Bilig” adlı eserinde yavlak (=kötü), yavrıt (=kötülemek, yıpratmak) ve yavuz (=kötü) sözlerini kimi beytlerinde kullanmıştır.