Yuva

11 Haziran 2020

     Kuşların ve diğer bir kısım canlıların yumurtlamak, kuluçkaya yatmak, yavrulamak ve yavrularını beslemek için hazırladıkları barınak. Çince ouva (uva: ‘barınak, ikametgâh) sözünden Orta Çağ’da Türkçeye geçmiş. Bu nedenle, Uygurlar da uva şekliyle ‘yuva’yı dile getiriyorlar. Kıpçakça, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe ve Yakutça uya, Çuvaşça yăva, Tatarca ve Başkırtça oya, Azerice yuva, Karayca huya şekilleri görülmektedir. Geç Orta Çağ boyunca Türkçede uya (=çukur, mağara, yuva) sözü kullanılmış. Kaşgarlı Mahmud, uya sözünü ‘kuş yuvası’ karşılığında belirtmiş. Kadın adı olarak bilinen Oya isminin ‘yuva’ karşılığında ifade edilmiş olduğunu sanıyorum. Genellikle ibrişim kullanılarak yapılan İnce dantel örgüler ‘çukur çukur’ veya ‘yuva yuva’ şeklinde işlendiğinden oya adını aldığı görüşündeyim. Kaşgarlı da, oy sözünü ‘çukurluk’ diye aktarmaktadır. Oya adı, ‘oya gibi güzel, zarif ve ince’ oluşla ilişkilendirilebilir. Oysa asıl karşılığı olan ‘yuva’ ile ilişkisi göz ardı edilmemelidir.