Zevzek

22 Haziran 2020

     Münasebetsiz konuşan, geveze, soğuk şakalar yapan, eli ağzı durmayan; boşboğaz. Amasyalı Deşişî Mehmed Efendi, 1580 yılında Mısır Beylerbeyi Hasan Paşa adına düzenlediği “Et-Tuhfet-üs-Seniyye ilâ Hazret-il-Haseniyye” adlı Farsça–Osmanlıca sözlüğünde “esrar”a da zevzek denildiğini söylemektedir. Öyle sanıyorum ki, esrar’a zevzek denilmesinin nedeni, insanları münasebetsiz konuşmaya sürüklediği içindir. Zevzek kelimesi, Farsça sebokseng (=hafifmeşrep, hoppa, değersiz) sözünden dönüşmüştür. Sebokseng sözündeki sebok sözcüğü, Pehlevice sebok (=hafifmeşrep, hafif, hoppa) sözcüğüne dayanmaktadır. Bu nedenle, Farsça seboksār veya sebokser sözleri de ‘pespaye, züppe, hoppa, hafifmeşrep’ diye bilinmektedir. Sebokseng sözündeki seng son eki Farsçada yaygın olarak ‘taş’ karşılığında telaffuz edilmekle birlikte, ‘ağırlık veya tartı’ gibi karşılıklarda da dile getirilmiştir. Bu açıdan, Farsça sebokseng sözü, ‘ağırlığı olmayan, hafifmeşrep, duruş sergilemeyen’ diye biliniyor. Azericede zävzäk ve Kürtçede zewzek veya zevzek şekliyle telaffuz ediliyor.