Zevzek

22 Haziran 2020

     Münasebetsiz konuşan, geveze, soğuk şakalar yapan, eli ağzı durmayan; boşboğaz. Amasyalı Deşişî Mehmed Efendi, 1580 yılında Mısır Beylerbeyi Hasan Paşa adına düzenlediği “Et-Tuhfet-üs-Seniyye ilâ Hazret-il-Haseniyye” adlı Farsça–Osmanlıca sözlüğünde “esrar”a da zevzek denildiğini söylemektedir. Öyle sanıyorum ki esrar’a zevzek denilmesinin nedeni, insanları münasebetsiz konuşmaya sürüklemesindendir. Zevzek kelimesi, Farsça sebokseng (=hafifmeşrep, hoppa, değersiz) sözünden dönüşmüştür. Sebokseng sözündeki sebok sözcüğü, Pehlevice sebok (=hafifmeşrep, hafif, hoppa) sözcüğüne dayanmaktadır. Bu nedenle Farsça seboksār veya sebokser sözleri de ‘pespaye, züppe, hoppa, hafifmeşrep’ olarak bilinmektedir. Sebokseng sözündeki seng son eki Farsçada yaygın olarak ‘taş’ karşılığında telaffuz edilmekle birlikte, ‘ağırlık veya tartı’ gibi karşılıklarda da dile getirilmiştir. Bu açıdan Farsça sebokseng sözü ‘ağırlığı olmayan, hafifmeşrep, duruş sergilemeyen’ karşılığında biliniyor. Azericede zävzäk ve Kürtçede zewzek veya zevzek şekliyle telaffuz ediliyor.