Zift

23 Haziran 2020

     Katranın damıtılmasından elde edilen katı, siyah, parlak ve yapışkan madde. Kara sakız olarak da bilinmektedir. Zift sözü, Sumercede esir adıyla dile getirilmiş. Tevrat’ın Tekvin bölümünde (6/14), Nuh’un Gemisi’nin ziftlendiği açıklanmış. İbranicede hemar (Genesis 11/3, 14/10; Exod 2/3) veya zefeth (Exod 2/3; İsa 34/9) sözleri kullanılmış. Asuricedeki zibtu (=zift) sözünün Aramiceden alındığı öne sürülmektedir. Akadcada ‘zift’ karşılığında kuprum kelimesi kullanılıyordu. Yunancadaki zifos (=yerden sıçrayan çamur) kelimesinin, İbranicedeki zefeth sözüyle ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. İbranice zefeth sözü, Farsçada zefet şekliyle kullanıldı. Arapçada zift kelimesiyle telaffuz edildi. Osmanlıca ve Tükçeye de geçen zift sözü, Kürtçede zift veya qîr kelimeleriyle dile getirildi.  Anadolu’da yerel ağızlarda kara sakız olarak da bilinen zift’in, Akadcadaki karşılığı olan kuprum, ‘sakız’ karşılığında da kullanılmış. Aynı şekilde Sumercede hem zift hem de ‘sakız’ sözü esir kelimesiyle belirtilmiş. Tevrat’ın sadece bir yerinde (Genesis 6/14) adı geçen ‘zift’ karşılığındaki kofer sözü, Babilce ve Asurcada kupru, Arapçada kufr, Aramicede kufrā ve Ermenicede kupr’a tekabül etmektedir. ‘Zift’ karşılığında Azerice gatran sözü, Türkçedeki katran kelimesidir. Katran sözü, Arapçadan Türkçeye intikal etmiştir.